Wat betekent Houvast op School? Wat betekent Houvast op School?

Houvast op School is een praktische leerlijn voor levensbeschouwing en burgerschapsontwikkeling in de basisschool. Houvast biedt een compleet aanbod in verhalen, activiteiten, achtergronden en handreikingen. Hiermee ga je als leerkracht samen met je leerlingen op zoek naar de inspiratie om levensbeschouwing echt vorm te geven. De lessen stimuleren de verwondering van de leerling en biedt inspiratie voor hun leven door de rijke verhalen uit de katholieke traditie. De verhalen worden verteld en ervaren door hoofdpersonen waarin de leerling zich kan verplaatsen en kan ervaren hoe ze zelf zouden denken, voelen en handelen. Om zo bewust te worden wat je hiermee kunt in je eigen leven.

De leerlijn gaat uit van drie basisconcepten die de ontwikkeling van het kind stimuleren: Contingentie, Transcendentie en Traditie.

Contingentie; levenservaring die zich voordoet als willekeurig en toevallig. ‘Het kwam op mijn pad’
Transcendentie; ervaring van hetgeen ons te boven gaat. ‘Het is een wonder!’
Traditie; ervaring van traditie, die steeds in vorm kan veranderen.

De leerlijn gaat uit van drie basisconcepten die de ontwikkeling van het kind stimuleren:

Contingentie, Transcendentie en Traditie.

Ontwikkeld door en voor leraren Ontwikkeld door en voor leraren

De lessen zijn ontwikkeld door deskundigen en leerkrachten uit het basisonderwijs en dus makkelijk toe te passen in jouw eigen klas. Als leraar kun je met deze leerlijn bijdragen aan de unieke persoonlijke ontwikkeling van jouw leerlingen.

Houvast op school gaat er niet vanuit dat de leerkracht alles al weet en kan om kinderen te helpen bij het vorm geven aan hun levensrichting. Uitgangspunt is dat de leerkracht samen met de leerlingen op zoek gaat en hopelijk ook zelf geïnspireerd raakt. Houvast op School geeft ruimte aan dit leerproces door de opbouw van de bouwstenen, de lessen, die steeds één kern, een element, bevatten. Het onderdeel ‘Introductie’ dat bij iedere bouwsteen wordt gegeven, plaatst het verhaal in een context. Het onderbouwt het element en geeft de richting aan die de auteur heeft gekozen om met dit verhaal aan het werk te gaan. Het geeft wat achtergrond en ondergrond om het gesprek en de verwerking die bij dit verhaal zijn gegeven, ontspannen en professioneel te kunnen uitvoeren.

Het kan helpen om inzicht te hebben in de doelen van het vak godsdienst/levensbeschouwing en burgerschap, maar ook om voor jezelf te bepalen welke rol jij speelt tijdens de les. Wij kiezen de opmerkzame waarnemer, de stimulerende gespreksleider maar ook de inhoudelijk begeleider.

De opmerkzame waarnemer zorgt ervoor dat alle signalen worden opgemerkt. Als leerlingen zich openen in een gesprek of misschien door het gekozen element bepaalde ervaringen in herinnering worden gebracht, kunnen ze zich erg kwetsbaar voelen. In een samenleving waarin nuances soms worden overschreeuwd door meningen en overtuigingen, kan een leerling zich bijzonder onzeker en angstig voelen terwijl ze tastend en twijfelend zoeken naar het eigen antwoord. De tekenen van kwetsbaarheid en onzekerheid verdienen een oplettend oog en oor.

Jij als leerkracht bent gespreksleider in deze gesprekken die de kinderen met elkaar voeren, in een stimulerende leeromgeving die goed is voorbereid. Veiligheid en vertrouwen zijn essentieel bij deze gesprekken zodat de leerlingen voelen en weten dat ze alles mogen geloven en denken en de ander ook vrijlaten in de eigen zoektocht naar de betekenis van wat we meemaken op deze wereld. Om de kwaliteit van het gesprek te bewaken, bied jij de nodige inspiratie die de leerlingen laat nadenken over wat het verhaal hen vertelt. Daartoe zijn vragen bij het verhaal gegeven in het materiaal. Deze vragen hebben te maken met het gekozen element uit het verhaal.

Ten slotte ben jij de begeleider die waar nodig informatie op het juiste moment weet toe te voegen aan de les. Daartoe levert het materiaal input bij het onderdeel ‘Introductie’ op het lesformulier.

Houvast achter de verhalen Houvast achter de verhalen

Ieder jaar vieren mensen in Nederland dezelfde feesten en feestdagen, of je nu christelijk bent of niet. En als je ze niet viert, zijn er wel vrije dagen voor gereserveerd in het schooljaar. Kerstmis, Pasen, Valentijnsdag en Dierendag oftewel de feestdag van Franciscus en nog meer. Dat geeft houvast en structuur.

Maar het verhaal achter deze jaarlijks terugkerende dagen en de achtergrond van de dagen die daar mee te maken hebben, zijn vaak onbekend. Het maakt deel uit van onze cultuur maar wat zegt het de kinderen van vandaag?

Door de gekozen didactiek biedt het materiaal van Houvast op School een kans aan alle leerlingen en leraren om de verhalen te leren kennen en herkennen in ons dagelijks leven. Houvast op School verbindt eigen ervaringen met de ervaringen van de mensen in de verhalen. Het slaat bruggen naar andere culturen en helpt hen op weg om zich te kunnen voorstellen dat er mensen zijn die zeggen dat God bestaat. De diversiteit van levensbeschouwing die de leerlingen meebrengen in de school worden onderdeel van het proces van persoonlijke vorming. In dialoog krijgt iedere leerling meer ruimte om zichzelf te mogen zijn.

Veel van deze bijbelverhalen komen we nog dagelijks tegen in onze taal, onze gewoonten, onze kunst en cultuur. Vorige generaties hoorden deze verhalen in de kerk en thuis. Op school werd godsdienst onderwezen. Er is veel veranderd. Veel ouders voeden hun kinderen niet godsdienstig op. School heeft een andere rol gekregen in dit onderdeel van de ontwikkeling van kinderen. Leraren zoeken naar manieren om met bijbelverhalen om te gaan. Ze willen verdiepen en meer doen dan voorlezen alleen. Met dit materiaal krijg jij meer houvast om met jouw leerlingen op pelgrimstocht te gaan.

De Kennisbasis De Kennisbasis

Houvast op School is geen ‘geestelijke stroming’. Het biedt informatie over andere wereldgodsdiensten, maar het doel is vorming van de persoon.

Het verbindt eigen beleving aan de beleving van anderen, zowel die van leerlingen in de eigen groep als die van de personen waarover de verhalen vertellen. Daartoe zet Houvast op School in iedere bouwsteen één van de drie concepten of ervaringsgebieden zoals beschreven zijn in de Kennisbasis RK centraal.

Deze concepten of ervaringsgebieden zijn universeel. Mensen geven betekenis aan en duiden deze ervaringsgebieden vanuit de eigen godsdienst of levensbeschouwing. Door ervaringen op de doen en zich persoonlijk te ontwikkelen binnen deze drie concepten en daarbinnen de dialoog aan te gaan, werken kinderen aan hun persoonlijke groei en leren eigen inzichten te delen en waarderend en nieuwsgierig te luisteren naar inzichten van anderen.

De Kennisbasis met de drie concepten is geschreven door de Vereniging Katholieke Leraren Opleidingen (2014).

De concepten zijn:

Contingentie; levenservaring die zich voordoet als willekeurig en toevallig. ‘Het kwam op mijn pad’
Transcendentie; ervaring van hetgeen ons te boven gaat. ‘Het is een wonder!’
Traditie; ervaring van traditie, die steeds in vorm kan veranderen.

De Kennisbasis maakt deel uit van het curriculum op PABO’s.